Redacción: Karrikiri

Carme dio una conferencia en nuestra
Escuela el 13 de diciembre

"Qué bueno es aprender varias lenguas"
fue el título de su disertación.
En la foto vamos a Carme junto al director
de la EOIP, Patxi Telletxea

Pasa den abenduaren 12an eta 13an gurekin izan genuen. Bai gustura aditu genituela bere hitzak! Karrikiri elkarteak elkarrizketa eder hau egin zion urtarrileko KARRIKA aldizkarian. Hagitz interesgarria iruditu zitzaigun eta gure eskolako aldizkarira ekarri nahi izan dugu. Hemen dituzue beraz Carmenen gogoeta interesgarriak ...
Carme Junyent Filologian doktorea da eta Hizkuntzalaritza Orokorra irakasten du Bartzelonako Unibertsitatean. Hamar liburu eta ehunka artikulu eta ikerketaren egilea da, eta UNESCOk babesten duen “Munduko hizkuntzei buruzko txostena” aurrera eramaten ari den taldeko kidea ere. Honez gain, 1996. urtean plazaratu zen Hizkuntza Eskubideen Deklarazio Unibertsala gauzatzeko lanetan ere ibili zen, Adituen Batzordean hain zuzen.

1.- “CONTRA LA PLANIFICACIÓ” (Editorial Empúries; Bartzelona, 1988) LIBURUAN ESATEN DUZUNAREN ARABERA, BA OMEN DAUDE LEHEN ETA BIGARREN MAILAKOTZAT JOTZEN DIREN HIZKUNTZA GUTXIAGOTUAK. NOLA LAGUNDU DEZAKE HIZKUNTZA EKOLOGIAK DESOREKA HAU ZUZENTZEN?

Hizkuntza ekologia anitzasunaren kontzeptu batetik dator. Kontzeptu horren arabera, hizkuntza guztiak aldi berean hizkuntzen dibertsifikatze naturalaren prozesuaren emaitza eta hizkuntza kodea eratzeko aukeren adierazpen paregabeak dira. Horrek esan nahi du, alde batetik, giza mintzairaren batasun sakona dagoela eta ondorioz, bere adierazpen guztien berdintasuna ere adierazten du. Bestalde, horrek berekin dakar hizkuntza bakoitza aniztasun linguistikoa den osotasun horren zati bat dela kontsideratzea. Kontzeptualizazio hau hizkuntzen hierarkizazioarekin bateraezina da, hizkuntza bakoitza behar-beharrezkoa baita. Hizkuntza ekologiaren inguruko ikerketak bai hizkuntzen berdintasuna eta bai hizkuntza guztien beharra dugula frogatu dezake eta beraz, herriei informazioa eta argudioak eskain diezazkiekegu hauek guztiak kontuan hartuta jardun dezaten.

2.- NOLA EGIN AURRE MUNDUAN INGELESDUN KOMUNITATE HAIN BOTERETSUA EGOTEAREN ONDORIOEI? NAZIOARTEKO HIZKUNTZA LAGUNGARRIEK (ESPERANTOK, ESATE BATERAKO) BETE LEZAKETEN EGINKIZUNEAN SINESTEN AL DUZU?

Ingelesaren hedapenak bereizi beharreko bi alderdi ditu, gutxienez. Alde batetik, funtzio jakin batzuetan hizkuntza lagungarri gisa izan dezakeen erabilera; bestetik, bere hizkuntza ingelesaz ordezkatzen duten hizkuntza komunitate askotan gertatzen den ezarpena dago: kasu horietan, ingelesa lehen hizkuntza bilakatzen da.
Lehen aldeari dagokionez, ingelesak “lingua franca”ren funtzioa bete lezake hizkuntza komunitate anitzen artean, ezaguera zabaltzeko tresna gisa edo. Horrek, hasiera batean, hizkuntza aniztasunaren babesari ez lioke trabarik jarriko. Hala ere, ingelesaren erabilera instrumentalak arrisku bat dakar -eta hau argiki suma daiteke zientzia, teknologia, artea eta horrelako hainbat eremutan-: ordezkatzeko funtzioa betetzearena, hots, eremu hauetan egiten diren ekarpenak ingelesetik egin daitezela, beste kultura batzuen ezaugarriak baztertuz. Horren ondorioa da aipatu eremuen garapenari murrizketa nabarmena jartzea.
Bigarren aldeari dagokionez, hizkuntza ordezkapena, ingelesa beste zenbait hizkuntzarekin batera eragiten ari da hizkuntza aniztasunaren aurkako indar suntsitzaile gisa eta, zentzu horretan, erantzunak ez du izan behar ingelesaren zabalkuntzaren aurka bakarrik, baizik eta kultur homogeneizatzearen prozesuaren aurka, bere osotasunean hartuta.

3.- NOLA SENDOTU LITEKE HIZTUN ELEBIDUNEK BERE HIZKUNTZA GUTXIAGOTUARI DIOTEN ATXIKIMENDU ETA LEIALTASUNA? ETA EUSKARAREN KASUAN?

Prestakuntza eta informazioa ezinbestekoak direlakoan nago. Denok kontziente izan behar dugu hizkuntza aniztasunaren balioaz eta, hizkuntza gutxiagotuen hiztunen kasuan, zera hartu behar dugu kontuan: gizateriaren aurrerapenari ekarpen sortzailea egin nahi badiogu, gure hizkuntz eta kultur ondarea denon aberastasunean eta emankortasunean lagundu dezakeen ekarpen paregabea da. Baina, aldiz, gure ondarea beste batez ordezkatzen badugu, suzedaneo edo ordezko bat besterik ezin dezakegu eskaini. Garbiago esateko, gure ondarea beste batez ordezkatzea Egiptoko piramideak parke tematiko batez ordezkatzea bezala izango litzateke.
Argudio berak balio du euskarari dagokionez ere, baina kasu honetan gauza bat gehitu daiteke: genetikoki isolatutako hizkuntza izanik, bere ekarpena jatorrizkoa eta bakarra da.

4.- EUSKAL HERRIAN GARATU DEN SOZIOLINGUISTIKAREN ILDO NAGUSIAK EZAGUTZEN AL DITUZU? NOLA BALORATZEN DITUZU?

Ez ditut sakonki ezagutzen, baina bi puntu azpimarratu nahi nituzke. Lehenbizi, orain arte jasotako emaitzen arabera pentsa liteke euskara gizateriaren historian berreskuratu den bigarren hizkuntza izan daitekeela, hebraieraren ondotik, eta, ondorioz, prozesu hau oso eredu erabilgarria izan daiteke bere hizkuntza suspertu nahi duten beste komunitateentzat. Bigarrenez, nik uste hizkuntzaren berezko erabilera ahalbidetzen duten hainbeste proiektu dinamizatzaile garatu izanak (berreskuratzearen oinarriak hezkuntzan eta legeetan soilik ez utziz) hizkuntzaren bizitzarentzat ezinbestekoa dena -transmisioa eta erabilera- oso ongi ulertzen dela islatzen duela. Hau ez da batere ohikoa hizkuntz plangintzen proiektuetan eta esportatzeko moduko eredua dela iruditzen zait.